.png&w=256&q=75)
محصولات پتروشیمی
محصولات پتروشیمی
صنعت پتروشیمی یک صنعت رقابتی است که شامل نوآوری‌های تخصصی قابل توجهی است و از دیدگاه اقتصادی، یک صنعت سودآور بوده که طریق از خرید و فروش محصولات پتروشیمی در سطح بازار جهانی، سودآوری فوق‌العاده‌ای را به ارمغان خواهد آورد. از نظر حجم تولید، این صنعت تقریباً ۱۰ درصد از کل نفت و گاز طبیعی جهان را به خود اختصاص داده است. بر اساس ارزش محصول، صنعت پتروشیمی سهم بیشتری از کل صنعت نفت و گاز را از آن خود کرده است که نشان دهنده ارزش بالای محصولات پتروشیمی در مقایسه با انواع سوخت‌ها است.
تقسیم‌بندی صنایع پتروشیمی
- واحدهای بالادستی: در پالایشگاه‌های نفت و گاز، هیدروکربن‌های سبک خطی اشباع یا غیراشباع موجود در نفت یا گاز، از بقیه هیدروکربن‌ها جدا و به‌عنوان خوراک برای واحدهای بنیادی فرستاده می‌شوند.
- واحدهای بنیادی: در واحدهای الفین، آروماتیک و مجتمع‌های شیمیایی مواد اولیه به مواد پایه‌ای همچون اتیلن و پروپیلن برای واحدهای واسطه‌ای تبدیل می‌شوند.
- واحدهای واسطه‌ای: از مواد پایه، خوراک واحدهای نهایی را تولید می‌کنند.
- واحدهای نهایی: در این واحدها فرآورده‌های انتهای زنجیره تولید و به بازار عرضه می‌شود.
- واحدهای پایین‌دستی: در این واحدها، فرآورده‌های نهایی پتروشیمی به محصولات مصرفی همچون الیاف مصنوعی، پلاستیک، لاستیک و… تبدیل می‌شوند.
خوراک محصولات پتروشیمی
نفتای سبک و سنگین و نفت سفید (خوراک مایع)، گاز طبیعی و گازمایع (LPG)، NGL و به بیان بهتر متان، اتان، بوتان، پروپان، پنتان و همچنین نیتروژن از هوا (ازت)، گوگرد و خاک فسفات، از اصلی‌ترین خوراک‌ها برای مجتمع‌های پتروشیمی به شمار می‌روند. بیشتر محصولات پتروشیمی از هیدروکربن هایی مانند پروپان، اتان، بوتان یا سایر اجزای جدا شده از نفت خام و مایعات گاز طبیعی به دست می‌آیند.
مانند نفت خام و گاز طبیعی، محصولات پتروشیمی در درجه اول از کربن و هیدروژن تشکیل شده اند و هیدروکربن نامیده می‌شوند. اگر در مولکول محصولات، اتم‌های کربن توسط پیوندهای یگانه به هم متصل شوند، گفته می‌شود که این مولکول‌ها اشباع شده اند. حال اگر آن‌ها با یک یا چند پیوند دوگانه به هم متصل شوند، گفته می‌شود که این مولکول‌ها اشباع نشده‌اند. مواد شیمیایی غیراشباع به عنوان مواد خوراکی پتروشیمی ترجیح داده می‌شوند، زیرا از نظر شیمیایی واکنش پذیر هستند و به راحتی می‌توانند به سایر مواد پتروشیمی تبدیل شوند.
مواد خوراکی مورد استفاده در صنعت پتروشیمی را می‌توان به سه گروه کلی تقسیم کرد: الفین‌ها، مواد معطر و گروه سوم که شامل گاز سنتز و مواد معدنی است.
انواع محصولات پتروشیمی
محصولات پتروشیمی به طور کلی به ۳ دسته تقسیم می‌شوند:
- محصولات بنیادی: شامل اتیلن، پروپیلن، گوگرد، بنزین، آمونیاک و… هستندکه اساس تولید در پتروشیمی را تشکیل می‌دهند.
- محصولات واسطه: این دسته، محصولات پایه را به خوراک مورد نیاز برای تولید محصولات نهایی تبدیل می‌کند، مانند PVC، اتیلن گلیکول، ملامین و…
- محصولات نهایی: برای ساختن لوازم و وسائل مورد استفاده صنایع و عموم مردم به کار می‌روند؛ مثل الیاف مصنوعی، لاستیک، وسایل پلاستیکی، کودهای شیمیایی، وسائل پزشکی و…
۹۹ درصد لاستیک ها از نفت و گاز طبیعی ایجاد می‌شوند و بیشتر آن‌ها با استفاده از مواد اولیه نفتا تولید می‌شوند. نفتا در طی فرآیند تقطیر ایجاد می‌شود و سنگین تر از بنزین است. این ماده صرفاً به دلیل استفاده در تولید پلاستیک یکی از مهمترین مواد پتروشیمی است.
با توجه به تنوع مواد شیمیایی آلی و انبوه بودن روش‌های تولید آن‌ها به محصولات مصرفی و صنعتی، این گزارش در وهله اول بر روی این نه (۹) محصول پتروشیمی، منابع اولیه و کاربردهای نهایی آن‌ها متمرکز است؛ که این نه (۹) محصول مهم و کاربردی در صنعت پتروشیمی شامل موارد زیر است:
- متان: گاز گلخانه ای است که می تواند به عنوان سوخت استفاده شود و نیز اغلب در سوخت موشک گنجانده می‌شود.
- اتیلن: برای ساخت پلاستیک، فیلم و همچنین شوینده ها، روان کننده‌های مصنوعی و استایرن ها (جهت ساخت بسته بندی محافظ) استفاده می‌شود. از محصولات معروفی که شاید اسمشان را زیاد شنیده باشید، می توان به پلی اتیلن ها و پلی استایرن ها اشاره کرد.
- پروپیلن: گازی بی‌رنگ و بی بو که برای سوخت و ساخت پلی پروپیلن استفاده می‌شود، یک پلیمر پلاستیکی همه کاره که برای تولید محصولات مختلف از فرش گرفته تا کف سازه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- بنزن: داروها، مبلمان، وسایل الکترونیکی و بسته بندی مواد غذایی از این ماده به‌دست می‌آیند.
- بوتان: گازهای هیدروکربنی هستند که به طور کلی برای تولید سوخت و همچنین بیشتر صنایع استفاده می‌شوند
- متانول: در عایق بندی حرارتی و ساخت‌وساز ساختمان از متانول استفاده می شود
- تولوئن: تولوئن‌ها جوهرها و وسایل ورزشی را ایجاد می‌کنند
- بوتادین: از بوتادین در ساخت لاستیک های مصنوعی استفاده می شود
- BTX (بنزن، تولوئن، زایلن): از موارد فوق، بنزن، تولوئن و زایلن هیدروکربن های معطر هستند.